Πληθώρα ερευνών αποδεικνύει ότι ο βραδινός ύπνος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην συνολική υγεία και την ευεξία του ανθρώπου, επηρεάζοντας σημαντικά τα επίπεδα της ευτυχίας του.
Της Καρολίνας Παππού
Δημοσιογράφος – Ψυχολόγος – Master Theta Healer - Χοροθεραπεύτρια
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αναγνωρίζοντας τις διαστάσεις του προβλήματος, όρισε την 16η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου. Στόχος αυτής αποτελεί η ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς τη σημασία του ύπνου για την σωματική και ψυχική μας υγεία, καθώς και τις συνέπειες της αϋπνίας.
Η πιεστική καθημερινότητα, οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής και το άγχος μας φέρνουν αντιμέτωπους με ποικίλα προβλήματα. Ένα από αυτά είναι το σύνδρομο του ανεπαρκούς ύπνου. Έρευνες των προηγούμενων δεκαετιών έδειξαν ότι ο μέσος άνθρωπος κοιμόταν περίπου οκτώ ώρες. Ωστόσο, σήμερα φαίνεται να κοιμάται, κατά μέσο όρο, έξι με εξίμιση ώρες.
Ο ύπνος είναι μια αυτόματη διαδικασία, εκτός του δικού μας άμεσου, εθελοντικού ελέγχου. Είτε είμαστε ξύπνιοι είτε κοιμόμαστε, βρισκόμαστε στο… έλεος δύο βιολογικών διεργασιών: την ομοιόσταση ύπνου, ευρέως γνωστή ως «πίεση ύπνου» (sleep pressure) και τον κιρκάδιο ρυθμό (Circadian Rhythm), αλλιώς γνωστός ως «βιολογικό ρολόϊ» (Body Clock). Αυτές οι δύο διαδικασίες λειτουργούν αρμονικά ώστε να προωθήσουν τον ισορροπημένο και ενοποιημένο ύπνο τη νύχτα.
Η βιολογική έρευνα για τον ύπνο ξεκίνησε πριν από περισσότερο από έναν αιώνα.
Μια από τις πιο ολοκληρωμένες έρευνες πραγματοποιήθηκε το 1896 από τους G.T.W. Patrick και A.Gilbert.
Στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, άλλοι ερευνητές άρχισαν να τοποθετούν ηλεκτρόδια στο ανθρώπινο κρανίο, επιδιώκοντας να συγκεντρώσουν πληροφορίες από τον ανθρώπινο εγκέφαλο όταν αυτός βρίσκεται σε κατάσταση ύπνωσης. Χρησιμοποιώντας ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα, ανακάλυψαν ότι ο εγκέφαλος δεν απενεργοποιείται όταν ο άνθρωπος κοιμάται, αλλά διατηρεί σαφή ρουτίνα στη διάρκεια του βραδινού ύπνου.
Κλειδί για μια ποιοτική ζωή
Έπειτα από τη σχετική πληθώρα ερευνών, πλέον, είναι βέβαιο ότι ένας καλός βραδινός ύπνος αποτελεί το κλειδί για μια ποιοτική και ξεκούραστη ζωή.
Ο Matt Walker και οι συνεργάτες του στο πλαίσιο μιας κλινικής έρευνας εστίασαν στην επίδραση του ύπνου όσον αφορά στο συναισθηματικό εγκέφαλο. Ο ίδιος εξηγεί: «επικεντρωθήκαμε σε μια δομή ειδικότερα, την αμυγδαλή. Η αμυγδαλή είναι μια από τις κεντρικές περιοχές για τη δημιουργία ισχυρών συναισθηματικών αντιδράσεων. Οι άνθρωποι που συμπλήρωσαν ένα πλήρες ωράριο νυχτερινού ύπνου, εκδήλωσαν έναν ισορροπημένο βαθμό αντιδραστικότητας από την αμυγδαλή. Ωστόσο, τα άτομα που δεν κοιμήθηκαν επαρκώς, εκδήλωσαν στο βαθύ συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου υπερκινητικότητα. H αμυγδαλή ήταν σχεδόν 60% πιο ευαίσθητη υπό συνθήκες έλλειψης ύπνου.
Αλλά γιατί συνέβη αυτό; Aυτό που συνεχίσαμε να ανακαλύπτουμε, είναι ότι υπάρχει μια άλλη περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται. Αυτή η περιοχή ονομάζεται προμετωπιαίος φλοιός και βρίσκεται ακριβώς πάνω από τα μάτια σας.
Mπορείτε να σκεφτείτε τον προμετωπιαίο φλοιό σαν τον CEO του εγκεφάλου σας. Είναι πολύ καλός στη λήψη αποφάσεων. Ουσιαστικά, είναι μια από τις πιο εξελιγμένες περιοχές του εγκεφάλου μας, που ελέγχει το βαθύ συναισθηματικό κέντρο, την αμυγδαλή. Ο ύπνος ενεργεί σχεδόν σαν ένα νυχτερινό καταπραϋντικό βάλσαμο, παρέχοντας μια μορφή συναισθηματικής ανάρρωσης. Έτσι, όταν επιστρέψουμε την επόμενη μέρα, είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε αυτές τις συναισθηματικές αναμνήσεις».
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο ύπνος επηρεάζει θετικά τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, αντιδρούμε, δουλεύουμε, μαθαίνουμε και κοινωνικοποιούμαστε. Πιο συγκεκριμένα, ενώ κοιμόμαστε, ο εγκέφαλος μας προετοιμάζεται για την επόμενη μέρα και αποθηκεύει τις χρήσιμες πληροφορίες που δεχτήκαμε την προηγούμενη. Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, μια νύχτα καλού ύπνου βελτιώνει τη μάθηση και ενισχύει τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, την προσοχή μας, τη λήψη αποφάσεων και τη δημιουργικότητά μας.
Η αντιμετώπιση του κακού ύπνου
Όπως ίσως γνωρίζετε ήδη, το αλκοόλ και η καφεΐνη αποτρέπει τον ποιοτικό ύπνο. Μπορεί να κοιμάστε, αλλά η διαδικασία του ύπνου REM (ο ύπνος που απαιτείται για την εδραίωση της μνήμης και τη ρύθμιση των ορμονών κ.λπ.) αποτρέπεται σχεδόν εντελώς. Την επόμενη μέρα μπορεί να αισθάνεστε ξεκούραστοι, τουλάχιστον σωματικά, αν και η ψυχική σας υγεία παραμένει σε κίνδυνο επιδείνωσης.
Παρακάτω θα δούμε μερικά από τα ζητήματα που σχετίζονται με τον κακό ύπνο.
Η επίδραση του κακού ύπνου επηρεάζει την καθημερινή ζωή και επιβραδύνει τη λειτουργία του νου. Επιπλέον, μειώνει την ικανότητα να εστιάζετε ή να επιλύετε προβλήματα. Εάν είστε κουρασμένοι και νωθροί αυξάνονται οι πιθανότητες μειωμένων ή κακών επιδόσεων στην εργασία ή στο σχολείο. Είναι πιο πιθανό να βλέπετε τον εαυτό σας με αρνητικό τρόπο, το οποίο μπορεί να σας ωθεί να γίνεστε πιο επικριτικοί και απαισιόδοξοι.
Οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της έλλειψης ύπνου συνεπάγονται και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία
-Μειωμένη γνωστική λειτουργία
-Δυσκολία συγκέντρωσης
-Ευερεθιστότητα και εναλλαγές διάθεσης
-Έλλειψη ενσυναίσθησης
-Απώλεια μνήμης ή ικανότητα ανάκλησης σημαντικών πληροφοριών η οποία οδηγεί σε συναισθήματα δυσαρέσκειας και αύξηση του κινδύνου κατάθλιψης. Σχετικές έρευνες διαπίστωσαν ότι άτομα με κακές συνήθειες ύπνου έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη.
-Αύξηση ορμονών του στρες στο σώμα
-Αυξημένος κίνδυνος για: - εγκεφαλικό - έμφραγμα - διαβήτη - παχυσαρκία - υψηλή αρτηριακή πίεση - κατάθλιψη
- Ο ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στην ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων σε ανθρώπους που πάσχουν από κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές. Ειδικότερα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο φτωχός ύπνος επηρεάζει συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη ρύθμιση αρνητικών συναισθηματικών αντιδράσεων, περιορίζοντας την ικανότητα να βλέπουν τα πράγματα θετικά.
-Έλλειψη ψυχικής σαφήνειας και μειωμένη ευτυχία
Ένα τελευταίο πράγμα που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι με λίγες ώρες ύπνου είναι αδύνατον να επαναφέρετε τη χημική και συναισθηματική ισορροπία του εγκεφάλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αισθάνεστε νευρικοί, να είστε λιγότερο χαρούμενοι και πιο αποπροσανατολισμένοι την επόμενη μέρα.
Όταν δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη διαδικασία χαλάρωσης και «επαναφοράς» των χημικών ουσιών του εγκεφάλου, τότε θα υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να μειωθεί η ευτυχία σας. Δεν θα είστε σε θέση να νιώθετε ανανεωμένοι και ανθεκτικοί στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Είναι πιθανότερο να επηρεαστείτε από τα αρνητικά γεγονότα της ημέρας και να μην μπορείτε να διαχειριστείτε τα συναισθήματα του στρες και του άγχους.
Διατηρήστε έναν κανονικό κύκλο ύπνου-αφύπνισης
Σύμφωνα με μελέτες, ένα ακανόνιστο πρόγραμμα ύπνου επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου. Για καλύτερο ύπνο, πρέπει να δημιουργήσετε και να ακολουθήσετε ένα συνεπές πρόγραμμα ύπνου.
Μπορείτε να το κάνετε επιλέγοντας έναν χρόνο αφύπνισης και εμμένοντας σε αυτόν. Αφού επιλέξετε την προτιμώμενη ώρα αφύπνισης, αποφασίστε πόσο ύπνο θέλετε να έχετε κάθε βράδυ. Τηρήστε αυτό το πρόγραμμα ακόμη και τα σαββατοκύριακα.
Comments