«Καλύτερα να δοκιμάσουμε κάτι ρισκάροντας (με κίνδυνο να μην τα καταφέρουμε) παρά να μείνουμε σταθεροί χωρίς να ρισκάρουμε ποτέ και χωρίς να εξελιχθούμε».
Συνέντευξη στην Καρολίνα Παππού
1. Έχετε δηλώσει ότι σας απασχολούσε από πάντα το θέμα της διαφορετικότητας. Που αποδίδετε την προσωπική σας διερεύνηση και εξερεύνηση ως προς την έννοια της διαφορετικότητας;
Πολλοί καλλιτέχνες και μέσα σε αυτούς και εγώ έχουμε βρεθεί στην κατάσταση του να νιώθουμε ότι δεν "ανήκουμε" ή δεν βλέπουμε τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο και έτσι απομακρυνόμαστε από διάφορες σχέσεις (καλλιτεχνικές και μη). Όσο πιο μικρή, τόσο πιο δύσκολο μου ήταν να είμαι 100% ο εαυτός μου. Όταν ερχόμουν αντιμέτωπη με την κριτική (όχι την καλοπροαίρετη) και με το γεγονός ότι είμαι διαφορετική, άρα και πολύ συχνά μη αποδεκτή, ένιωθα το στομάχι μου να σφίγγεται και να νιώθω ότι κάτι κάνω λάθος, δεν είμαι σωστή, δεν είμαι αυτό που περιμένουν οι άλλοι και γενικά ότι δεν είμαι αρκετή. Όταν κατάφερα να αποδεχτώ τον εαυτό μου (αυτό χρειάστηκε πολύ δουλειά), τα πράγματα άλλαξαν για εμένα και για τους κοντινούς μου. Το ευχάριστο είναι ότι εφόσον πέρασα αυτό το στάδιο, μπόρεσα και μπορώ να βοηθάω και άλλους ανθρώπους μέσα από την εμπειρία μου αυτή και την τέχνη του χορού. Η αδυναμία μου έγινε η δύναμή μου και θέλω να μένουμε σ’ αυτήν.
2. Πώς συνδυάζετε τη διαφορετικότητα και τα ετερόκλητα στοιχεία κάθε μαθητή ή χορευτή με το πνεύμα ομαδικότητας που απαιτείται για να χορογραφήσετε και να αποδώσετε ένα ομοιογενές αποτέλεσμα;
Αυτή είναι στα μάτια μου μια από τις πλέον μαγικές στιγμές και δυνατότητες του χορού. Η απόλυτη στιγμή να είμαστε ο εαυτός μας καθώς παραμένουμε ανοιχτοί στις ποιότητες των υπολοίπων χορευτών/ χορευτριών. Σίγουρα είναι κάτι που μαθαίνεται αφενός, και χωράει συνεχώς εξέλιξη αφετέρου . Στην χορογραφική και διδασκαλική μου δουλειά, με ενδιαφέρουν και τα δύο εξίσου. Και για να σας απαντήσω στην ερώτησή σας, ‘ναι’ γίνονται και τα δύο και μπορούν να γίνουν ταυτόχρονα.
3. Με ποιο τρόπο ο χορός μπορεί να αναβαθμίσει μια κοινωνία σε πολιτιστικό επίπεδο;
Ο χορός είναι η έκφρασης της ψυχής, του σώματος και του πνεύματος. Είναι ένα πλήρες ταξίδι από το οποίο δεν μπορεί να λείψει κανένα από τα 3 στοιχεία για να υλοποιηθεί. Όταν λοιπόν χρειάζεται να είμαστε 100% σε μια κατάσταση, αυτό σημαίνει ότι φτάνουμε σχεδόν στην «Φώτιση». Αυτό είναι η μαγεία του χορού και όσοι χορεύουν ξέρουν πολύ καλά τι εννοώ! Όταν ως κοινό βιώνουμε κάτι που εμπεριέχει το 100% των ερμηνευτών, είναι αδύνατον να μην αλλάξει τίποτα μέσα μας. Πιστεύω γενικότερα στην τέχνη και στην αλλαγή που μπορεί να προσφέρει. Μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε, τον τρόπο που νιώθουμε και τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Και έτσι αλλάζει η κοινωνία. Μέρα με την ημέρα.
4. "Ελεύθερη Πτώση ".... γιατί εσείς και ο Ευάγγελος Πουλίνας ονομάσατε την ομάδα σας "Ελεύθερη Πτώση";
Η ομάδα μας ιδρύθηκε πολλά χρόνια πριν με τον Ευάγγελο Πουλίνα, και όντος έχει το όνομα free fall (ελεύθερη πτώση). Όταν επιλέξαμε το όνομα αυτό το διαλέξαμε για πολλούς λόγους.
Η πρώτη ιδέα ήταν ότι μας έδωσε την αίσθηση του θάρρους και του ρίσκου. Θέλει σίγουρα μεγάλο θάρρος, γενναιότητα και γνώση για να κάνει κάποιος ελεύθερη πτώση. Οι άνθρωποι που κάνουν ελεύθερες πτώσεις φαίνονται σχεδόν υπεράνθρωποι, ειδικά αν σκεφτούμε ότι ΠΕΤΆΝΕ. Και χωρίς ρίσκο, δεν υπάρχει εξέλιξη. Καλύτερα να δοκιμάσουμε κάτι ρισκάροντας (με κίνδυνο να μην τα καταφέρουμε) παρά να μείνουμε σταθεροί χωρίς να ρισκάρουμε ποτέ και χωρίς να εξελιχθούμε.
Έπειτα Η λέξη “ελεύθερη” βγάζει μια τεράστια αίσθηση ελευθερίας που το λέει η ίδια η λέξη και συνδέεται άμεσα με την ελευθερία που έχουμε όταν κινούμαστε. Η λέξη "πτώση" μας άρεσε γιατί κρύβει μέσα της και αυτή την κίνηση (μας αρέσουν και στους δύο οι κινήσεις που έχουν πτώση στον χορό) και παρ ότι η λέξη "πτώση" έχει μέσα της κάτι πιο "βαρύ" σχεδόν "δραματικό" θα λέγαμε, πιστεύουμε ότι είναι μέρος της ζωής. Όλοι μας έχουμε πέσει και θα συνεχίσουμε να πέφτουμε, όμως το σημαντικό είναι η δύναμη μας να σηκωθούμε ξανά από τις “πτώσεις”.
Έτσι λοιπόν πήρε το όνομά της η ομάδα. (και εδώ να σημειώσω ότι δεν έχω κάνει ακόμη ελεύθερη πτώση, αλλά θα ήθελα να το κάνω σύντομα).
5. Ένας χορευτής ή μια χορεύτρια είναι εφικτό να απελευθερωθεί πλήρως από τις πεποιθήσεις του γενεαλογικού του δέντρου;
Αυτή είναι πραγματικά μια μεγάλη κουβέντα. Σαφώς όλοι μας ερχόμαστε με πεποιθήσεις από τους προγόνους μας, άλλες που τις χρειαζόμαστε ακόμα και μας εξυπηρετούν, και άλλες που δεν μας εξυπηρετούν πια (αλλά μπορεί ακόμα να τις κουβαλάμε). Λόγω εποχής, τα πράγματα και οι καταστάσεις αλλάζουν, οπότε αλλάζουν και οι ανάγκες μας και είναι λογικό. Όταν μια πεποίθηση που βοήθησε έναν πρόγονο μας 50 χρόνια πριν επιβιώσει για παράδειγμα (ανάλογα με το τι γινόταν τότε στο μέρος και τις συνθήκες που ζούσε το άτομο αυτό), δεν είναι απαραίτητο ότι θα την χρειαστούμε και εμείς σήμερα στις δικές μας καταστάσεις.
Το σημαντικό είναι το κατά πόσο έχουμε επίγνωση του τι πεποιθήσεις "κουβαλάμε", αλλά και το κατά πόσο είμαστε έτοιμοι να απελευθερωθούμε από αυτές όταν δεν μας εξυπηρετούν πια. Αυτό ισχύει για όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο για τους χορευτές και τις χορεύτριες. Όλοι μας ξέρουμε πώς είναι να κουβαλάμε πράγματα που δεν μας εξυπηρετούν πια, σε σχέσεις, σε δουλειές, με αντικείμενα και φυσικά και με πεποιθήσεις.
Έχω βαθιά πίστη στην επίγνωση και στην αλλαγή, και είναι προσωπική μου ανάγκη να παρατηρώ τις πεποιθήσεις που κουβαλάω και να τις αλλάζω με γενναιότητα και με σεβασμό προς τους προγόνους μου, και να προχωράω/ να εξελίσσομαι. Πιστεύω πως αυτός ο τρόπος σκέψης και δράσης με εξελίσσει ως άτομο και φυσικά και ως χορεύτρια. Και το "motto" μου είναι ότι όλα είναι πιθανά!!! Αρκεί να το θέλουμε και να δουλέψουμε προς αυτή τη κατεύθυνση.
6. Ο χορευτής καθορίζει το χορό ή η ίδια η τέχνη του χορού τον καθοδηγεί;
Ο χορός υπήρχε πριν από εμένα και θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά από εμένα. Αυτή η σκέψη με γεμίζει με σεβασμό, δέος και απεριόριστη αγάπη προς το αντικείμενο του χορού και όλους τους ανθρώπους που ασχολήθηκαν, ασχολούνται και θα ασχοληθούν με αυτόν. Απλά στο πέρασμά μας είναι καλό να κάνουμε τον χορό λίγο καλύτερο αν μπορούμε.
7. Είστε χορεύτρια, χορογράφος και δασκάλα χορού. «Έχω γίνει η μέντορας που χρειαζόμουν όταν σπούδαζα χορό», αναφέρατε χαρακτηριστικά σε συνέντευξη σας με αφορμή το εκπαιδευτικό πρόγραμμα 'Teaching Development " για την έρευνα και ανάπτυξη του οποίου χρηματοδοτήθηκε από τον Οργανισμό DIS-TANZ του Βερολίνου.
Αναλύστε μας την προαναφερθείσα δήλωση σας.
Όλοι μας ξεκινώντας κάτι καινούργιο επαγγελματικά χρειαζόμαστε μια κατεύθυνση, κάποιους ανθρώπους που έχουν εμπειρία και που έχουν καταφέρει πράγματα στο αντικείμενο που μας ενδιαφέρει, να μας πουν προς τα που να κοιτάξουμε, να μοιραστούν εμπειρίες, να μας ακούσουν και να μας στηρίξουν να κάνουμε τα επόμενα βήματά μας. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για το αντικείμενο του χορού που τα ποσοστά του να εργαστείς επαγγελματικά στον τομέα αυτόν είναι ελάχιστα (από τα άτομα που αποφοιτούν από επαγγελματικές σχολές χορού, μόνο το 1% με 2% ασχολείται επαγγελματικά με τον χορό στην Ελλάδα). Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός και φυσικά το κάνει πιο δύσκολο το να μοιραστούν μαζί σου οι καλλιτέχνες γνώση και εμπειρίες.
Σε πολύ εξαίρετες περιπτώσεις και αποσπασματικά, θα μπορούσε να βρεθεί κάποιο καλό άτομο να θελήσει να βοηθήσει αλλά και πάλι πολύ μαζεμένα και φυσικά ("προς θεού") όχι προς όλους τους μαθητές/ ιες ή φίλους/ες αλλά μόνο σε ένα άτομο συγκεκριμένα. Στο "εκλεκτό" άτομο. Αυτά είναι λίγα πράγματα για το πως ήταν τα πράγματα στην δική μου γενιά. Παρ’ ότι είμαι ευγνώμων για την κάθε βοήθεια που πήρα (το εννοώ), απλά, είδα ότι η βοήθεια αυτή συνήθως δεν ήταν για όλους και θέλησα να το αλλάξω αυτό γνωρίζοντας από πρώτο χέρι πραγματικά τι δουλειά και ιδρώτα θα πρέπει να ρίξει ο κάθε χορευτής και η κάθε χορεύτρια που βλέπουμε.
Οπότε στο πρόγραμμα του “mentoring teaching development” με τον τίτλο "make the impossible possible" auditions έσπασα την "σιωπή" διδάσκοντας σπουδαστές και σπουδάστριες χορού και επαγγελματίες χορού να ανακαλύψουν νέους τρόπους, προκειμένου να βρουν τη δουλειά που ονειρεύονται και ταυτόχρονα να τους δώσω τα απαραίτητα εργαλεία να το κάνουν. Δεν περιγράφεται η χαρά που νιώθω όταν λαμβάνω μηνύματα σαν και αυτό
"Dear Christina,
First of all I would like to thank you again for such an inspiring 2 days. I have learned more than I would ever expected from such a “short” workshop. Thanks to you I feel way more calm and secure about my future but also about my personal growth. I wish every dance student could be exposed to all of the knowledge we shared during the workshop. From my experience, dance students do not know how to prepare themselves for the future and what they can do in order to succeed. We know only the most common way, which is looking for an audition but we don’t get more specific information about how to take care of your career. What I really appreciated was talking about insecurities, doubts and how to take care of them. This helped me a lot to change my perspective and I believe I have more efficient training as a dance student.
To sum up I would like to express my gratitude for this beautiful experience and all of the knowledge you shared with us.
I wish you a great day!
Best regards,
Izabela Foltynska/ Dancer
Planet b12 festival in Berlin, February 2022"
Βιογραφικό Σημείωμα της Χριστίνας Μερτζάνη
Η Χριστίνα Μερτζάνη γεννήθηκε στο Qeparo Αλβανίας το 1982. Αποφοίτησε ως χορογράφος, χορεύτρια και δασκάλα χορού το 2004 από τη Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης. Με 18 χρόνια εμπειρίας στον χώρο του σύγχρονου χορού, έχει συνεργαστεί στην Ευρώπη και την Ασία σε Ομάδες χορού, Κρατικά θέατρα, Πανεπιστήμια, επαγγελματικές σχολές χορού και στούντιο δίνοντας masterclasses και εντατικά σεμινάρια / μαθήματα. Μερικά από τα μέρη που έχει χορογραφήσει και διδάξει είναι η Sasha Waltz & Guests, η Ακαδημία του Πεκίνου, η Ακαδημία του Χονγκ Κονγκ, το Πανεπιστήμιο Anton Bruckner στο Λιντς της Αυστρίας, η ομάδα cie.toula Limnaios, το Κρατικό θέατρο Osnabrück, το Κρατικό θέατρο της Δρέσδης, το Κρατικό θέατρο του Kassel, το Κρατικό θέατρο Heidelberg, Tanzbüro Basel, το Κρατικό θέατρο St. Gallen, το Κρατικό θέατρο Bern, Nachschub, HJS Profitraining Amsterdam, Marameo, SOZO visions in motion, το Κρατικό θέατρο Linz, το Κρατικό θέατρο Bielefeld, το Κρατικό θέατρο Braunschweig, b12 festival, one small step festival, AKBANK Sanat Istanbul, step+ festival Μακάο κ.α.
Στην Ελλάδα έχει χορέψει με τους Στέλλα Ζάννου, Κωνσταντίνο Μίχο, Αποστολία Παπαδαμάκη, Πατρίτσια Απέργη, Κατερίνα Παπαγεωργίου, Μαρία Γοργία, Σοφία Σπυράτου, Εθνική Λυρική Σκηνή κ.α. Έχει επίσης χορέψει χορογραφίες των: Wim Vandekeybus, Mark Morris και Martha Graham. Το “Χωρίς Ίχνος” (without trace), η πρώτη βιντεοσκοπημένη χορογραφία, της Χριστίνας τιμήθηκε με βραβείο από το British Council το 2014. Έκτοτε η Χριστίνα χορογραφεί, χορεύει και διδάσκει διεθνώς. Οι χορογραφικές της δουλειές έχουν παρουσιαστεί σε περισσότερες από 30 χώρες. Για δύο χρόνια (2017-2018) υπήρξε μέλος του διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Anton Bruckner στο Linz στην Austria και από το 2020 έως σήμερα είναι μέλος του διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Danceworks Berlin.
Το 2018 και 2019 χόρεψε για τον Γερμανό χορογράφο Johannes Wieland και τον Βέλγο Χορογράφο Helder Seabra στο Κρατικό Θέατρο Κάσσελ της Γερμανίας.
Υπήρξε ιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού «ένα μικρό βήμα» στην Κέρκυρα για 9 χρόνια (2010-2018), μαζί με τον Ευάγγελο Πουλίνα.
Πέρα από την καλλιτεχνική της καριέρα, η Χριστίνα από νωρίς κατευθύνθηκε σε περαιτέρω σπουδές έτσι ώστε να κατανοήσει περισσότερο το σώμα, την ψυχή και το πνεύμα του χορευτή / ανθρώπου. Σπούδασε ομοιοπαθητική στην σχολή “Ακαδημία παραδοσιακής Ελληνικής και Κινέζικης Ιατρικής”. Συνέχισε τις σπουδές της στην ίδια σχολή στην Βασική Θεωρία της Κινέζικης Ιατρικής, την διατροφή και την διάγνωση. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια βοτανοθεραπείας, αρωματοθεραπείας, Ταϊλανδέζου μασάζ και rejuvance. Τα τελευταία χρόνια έχει εστιάσει στην μέθοδο θεραπείας “Theta healing”. Σκοπός της είναι ο συνδυασμός αυτός (τέχνης και θεραπείας) να την οδηγήσει στο να καταλάβει περισσότερο τους χορευτές/ ανθρώπους ανά τον κόσμο, έτσι να μπορέσει να τους βοηθήσει.